GFSIRS laat kunstenaars uit Duitsland, USA, Japan en Australië zien (en horen), die werken met geluid, video, instumentbouw en klassieke teken- en schildermaterialen. Dit vaak in combinatie.

Samensteller van de presentatie is beeldend kunstenaar Michael Graeve uit Melbourne in Australië. Hij combineert in zijn werk abstracte schilderijen met geluidsperformances of geluidscomposities. Een schilderij is voornamelijk een ruimtelijk object en geluid ontwikkelt zich en laat zich horen in tijd. Het samenvoegen van ruimte en tijd, waarin beeld en geluid tot een vorm van causaal verband of juist tot een vreemde en verwarrende combinatie wordt gesmeed leidt tot andere ervaringen van zowel beeld als geluid.

In de samenstelling van de presentatie heeft Graeve gezocht naar kunstenaars waarin deze aspecten een rol spelen. In kort: kunst waarin beeld geluid genereert of geluid beeld.

Over de expositie schrijft hij zelf: (vertaald uit Engels)

‘Deze tentoonstelling beweegt zich in het gebied tussen het auditieve en visuele uitingen in geometrische vormen. Het auditieve is hier niet ingebakken in het visuele; noch is het visuele inherent auditief. Beeld en geluid zijn het resultaat van doelbewuste processen. Processen van interventie, intentie en besluitvorming. De vele mogelijkheden die voortvloeien uit deze processen staan in deze presentatie centraal.

Doelbewuste verbindingen tussen het auditieve en geometrische vormen zijn minstens zo oud als Pythagoras 'Music of the Spheres'. De, in deze expositie gesuggereerde, kosmologische relaties zijn mogelijke interpretaties en expressies van de ‘ ruimte tussen beeld en geluid’.

Het resultaat is een spel met geometrische mogelijkheden, die even gevarieerd is als de ‘soundscapes’ die de deelnemende kunstenaars presenteren.’

Pythagoras is niet alleen bekend van zijn stelling, maar hij en zijn volgers geloofden dat het gehele bestaan en ontwikkeling der dingen kon worden beschreven in termen van getallen, verhoudingen en intervallen gebaseerd op die uit de muziek. ‘Music of the Spheres’ veronderstelt dat planeten, sterren en hun bewegingen een systeem in zich draagt volgens de harmonische muziekleer.

De deelnemende kunstenaars baseren zich niet expliciet op de ideeën van Pythagoras, maar de connectie tussen massa en geluid in een min of meer logisch of constructief verband zit wel in het werk van de kunstenaars.

Een van de deelnemers is Rolf Julius (Dtsl. 1939 - 2011). Een pionier op het gebied van geluidssculpturen. Op oude zwart-wit filmpjes ziet men hem bezig met allerlei analoge apparatuur en materialen onbekende geluiden produceren. Zijn geluidswerken hebben vaak een Wittgensteins karakter, gebaseerd op vraagstellingen als: ' hoe zou een zwart vierkant klinken'?, 'wat is de klank van rood'? 'hoe klinkt glas'? Het werk is - zoals bij Fluxus en Dada - niet alleen maar humoristisch, maar speelt met onze romantische voorstelling van hoe iets is of zou kunnen zijn. Zijn werk werd onder meer getoond op de Documenta in Kassel in 1987 en Julius wordt in de kunstwereld tegenwoordig beschouwd als een icoon op het gebied van beeld en geluid.

Nicolas Collins (1954, Usa) bouwt apparaten uit allerlei elementen: kinderspeelgoed, verkeerd gebruikte high-tech producten en oneigenlijke materialen. Collins is een hardware-hacker, een van de beste, en schreef hierover een boek 'Homemade Electronic Music: The Art of Hardware Hacking' (Routledge 2004). Collins bouwt oscillatoren uit allerlei synthesizer-vreemde objecten. De apparaten ogen als merkwaardige bouwsels, die dan ook merkwaardige geluiden produceren. Een soort 'black boxes' waarin men allerhande alledaagse zaken in een wezensvreemde constellatie kan herkennen.

Bruce Mowson (1973, Austr.) Geeft onder meer les aan de ‘Interdisciplinary Centre for Ideas at the Victorian College of the Arts at the University of Melbourne’. ) Bij Mowson gaat het om de fysieke ervaring van beeld en geluid samen. In het ten toon te stellen werk 'Pink Balls' wordt een licht vibrerende grote roze bol geprojecteerd, die langzaam van kleur veranderd en een fysiek (vooral voor de ogen) en emotioneel ontregelende werking heeft. De geluiden komen van gesampelde en gemoduleerde opnames van wind in een groot industrieel trappenhuis. Het geheel werkt sferisch en ruimtelijk. Waarschijnlijk wordt dit geïnstalleerd in de kleine - afgesloten - ruimte van K09 en een bezoek eraan zal enige recuperatie vergen.

Toshiya Tsunoda (1964, Jpn.) is bekend geworden met zijn ongewone 'fieldrecordings' van verschijnselen die men normaal niet waarneemt. Onderwateropnames, opnames van lucht in afgesloten glazen potten, opnames van de kust van Venetië. In de context van deze expositie gaat Tsudona een samenwerking aan met Michael Graeve: een geluidssculptuur van 60 minuten in combinatie met schilderwerk van Graeve. De geluidssculptuur heeft vaste intervallen van geluid en stilte, en is een combinatie van het meer verstilde - natuur - geluid van Tsunoda en de - met kakofonie van de stad te associëren - geluiden van Graeve, die gebaseerd zijn op het geluid van tientallen draaitafels en luidsprekers in een kleine ruimte

Christoph Dahhausen (1960, Dtsl.) Beeldend kunstenaar uit Duitsland, die zich in zijn werk vooral bezig houdt met kleur en licht. In autonome werken worden vaak transparante materialen - als glas - en meer opake materialen gebruikt. Evenzo is dat het geval in ruimtelijke installaties, waarin het licht en de mogelijkheden van het licht in een ruimte onderdeel worden van het werk. Dahlhausen heeft tevens een conservatorium-opleiding genoten en is ook actief als componist en uitvoerend musicus. In deze expositie worden beeld en geluid gecombineerd in samenwerking met Michael Graeve.

Joyce Hinterding (1958, Austr.) ) maakt werk dat een vermenging is van kunst en techniek/wetenschap. Het beeld genereert geluid. Hinterding gebruikt stroomgeleidend materiaal, zoals grafiet of bladgoud, voor geometrische tekeningen. De golven worden met sensoren omgezet in geluid. Dit geluid is afhankelijk van degene die de tekeningen bekijkt. Als gevolg van de interferentie met elektrische velden, die elk mens met zich meebrengt. In die zin zijn het interactieve werken. Joyce Hinterding geeft verder onder meer les aan de Universiteit van Sydney.

Robin Fox (1973, Austr.) ) Bij Robin Fox genereert het geluid beeld. Het werk van Fox begint met een compositie, gebaseerd op keuzes voor een motief, een instrument, een ritme. Tezamen met beslissingen omtrent toonhoogte, volume, timbre, klankscherpte en diepte vormen ze de parameters voor een geluidsstuk. Vervolgens wordt een computerprogramma geschreven waarmee de compositie in mathematische beelden wordt omgezet. Fox werkt veel samen met theater en dansgezelschappen en maakt ook ruimtevullende laserinstallaties, meestal niet geschikt voor mensen met epileptische neigingen.

Michael Graeve (1971, Austr.). Werkt simultaan aan klassieke - abstracte - ezelschilderijen en geluidssculpturen, geluidsperformances en composities.

Beide - beeld en geluid - genereren in dialoog met elkaar andere mogelijkheden in uitdrukking en ervaring van beide, dan als zelfstandige uitdrukkingen. Een schilderij is ruimte en geluid is tijd. In combinatie met elkaar stimuleren ze nieuwe ervaringen, als synthetisch geheel of juist als vreemde combinatie.

Michael Graeve geeft onder meer les aan de MRIT-Universitiet en de ‘Victoria Universiteit’ in Melbourne.

In deze presentatie heeft hij samengewerkt met Toshiya Tsunoda en met Christoph Dahlhausen. Graeve is tevens de curator van de expositie.

De expositie kwam tot stand in samenwerking met het ‘Gesellschaft fur Kunst und Gestaltung’ in Bonn.

Joke Vos/Jacob van der Veen,

oktober 2011